Jaka jest misja Twojego medium? Większość dziennikarzy mediów głównego nurtu pewnie obruszy się słysząc takie pytanie. Misja kojarzy się bowiem z określonym z góry punktem widzenia, ideologią która może wypaczyć pracę dziennikarza. Czy zatem misją organizacji medialnych jest po prostu obiektywne przedstawianie newsów?

W większości przypadków odpowiedź na to ostatnie pytanie jest twierdząca. Najważniejsze tematy danego dnia zwykle są dla większości oczywiste. Świadome media wykonują swoje zadanie prezentując opinie wszystkich stron.

Obiektywizm nie rozwiązuje jednak wszystkiego. Gdy najważniejsze wydarzenia są już opisane, nie ma obiektywnego narzędzia służącego wyselekcjonowaniu (z setek różnych wydarzeń) pozostałych wydarzeń, którymi zajmie się dane medium.

Subiektywizm jest oczywisty

Redaktorzy często wybierają te historie, które brzmią prawdziwie z punktu widzenia ich własnych doświadczeń, lub przejawy niesprawiedliwości, które według nich samych w  największym stopniu wymagają nagłośnienia. Ich sposób widzenia świata może wpływać na to, że będą koncentrować się na aspektach negatywnych – lub przeciwnie, będą wybierać każdego dnia coś pozytywnego lub podnoszącego na duchu.

Ten subiektywizm w wybieraniu historii nie jest niczym, co powinno nas zawstydzać. Jest to zwyczajnie fakt. Czytelnicy wiedzą, że nie składa się łam gazety poprzez przypadkowe publikowanie wszystkiego, co wpadnie nam w rękę. Opublikowana deklaracja misji sprawia, że te kryteria, którymi kierują się redaktorzy, stają się bardziej przejrzyste dla ich publiczności.

Media posiadające deklarację misji często koncentrują w niej się na generalnych zasadach dziennikarstwa i służby publicznej. Nie ma nic złego w mówieniu o nadrzędnych pryncypiach, tak jak  jest to w przypadku New York Times lub National Public Radio. Jednak deklaracja misji, szczególnie w przypadku lokalnych mediów, może iść zdecydowanie dalej. Może pokazywać bardzo konkretne przykłady tematów, które będą poruszane, i pokazywać najważniejsze wartości, którymi kieruje się dane medium.

By odbiorcy mieli jasność

Jedno medium może deklarować, że jest szczególnie zainteresowane kontrolowaniem działalności władz miasta, prawami kobiet i kwestią ubóstwa. Inne może deklarować, że najważniejsze są dla niego kwestie tworzenia nowych miejsc pracy, zapobiegania epidemiom i dostępu do broni palnej. Takie listy tematów nie oznaczają, że medium będzie ignorować inne tematy, ale wyjaśniają one odbiorcom, które z nich będą szczególnie ważne dla redakcji.

Deklaracje misji mogą również odnosić się do fundamentalnych wartości, które będą wpływać na podejmowanie decyzji redakcyjnych. Czy na przykład twoi redaktorzy koncentrują się na omawianiu ważnych politycznie kwestii, zamiast na relacjonowaniu tego, w jaki sposób dziś politycy obrażali jeden drugiego? Czy w sytuacjach nagłych będziesz publikował niezweryfikowane informacje (zidentyfikowane jako takie) czy będziesz czekał na w całości zweryfikowane fakty? Czy uważasz, że opisywanie trendów pozytywnych jest tak samo ważne jak pisanie o rzeczach smutnych? (na przykład w deklaracji misji czasopisma Christian Science Monitor stwierdza się, że dąży ono do pisania ze „współczuciem, inteligencją i patrzeniem w sposób konstruktywny”).

Deklaracja intencji

Czy celem twojego dziennikarstwa jest po prostu opisywanie zdarzeń? Washington Post deklaruje, że dąży do „opisywania zdarzeń, a nie ich kreowania”. A może pracujesz dla konkretnego efektu? Global Press Journal informuje, że jego celem jest „kreowanie konwersacji, otwieranie świadomości oraz zmiana praw i polityk dotyczących społeczności, którymi się zajmujemy”.

Wierzysz, że twoje obrazy powinny pokazywać, bez mrugnięcia okiem, prawdziwy horror wojny i katastrof? Czy jednak, mając na uwadze godność ofiar i wrażliwość odbiorców, unikasz zdjęć i obrazów wideo pokazujących zakrwawionych i bezradnych ludzi?

Czy starasz się brać pod uwagę różne głosy i obrazy sytuacji? Decydujesz się pisać o problemach oraz o miejscach, które do tej pory były często pomijane? Których z nich to dotyczy?

Wszystko to może być dokładnie opisane w deklaracji misji. Może ona być stałą częścią strony „O nas”, którą posiada dana organizacja medialna. Alternatywnie, można ją opisywać (i aktualizować) od czasu do czasu w sekcji treści odredakcyjnych.

Przewodnik dla redakcji

Deklaracja misji służy nie tylko czytelnikom. Może być także codziennym przewodnikiem dla samej redakcji. Jeśli wyraźnie deklarujemy, że w polityce interesują nas konkretne zagadnienia, pomaga to redaktorom z przekonaniem zająć się artykułem dotyczącym danych polityków, a nie najnowszą szamotaniną na Twitterze. Może też pomóc redaktorom wybierać wiadomości agencyjne, odzwierciedlające ich subiektywne priorytety.

Deklaracja misji tworzy także podstawę dla późniejszej odpowiedzialności. Na koniec roku redaktorzy mogą zapytać, czy sposób, w jaki relacjonowali kwestie praw kobiet czy dostępu do broni palnej, faktycznie był tak głęboki, jak obiecywali. Mogą też zobaczyć, czy rzeczywiście dawali priorytet opisywaniu polityki, a nie paskudnych wpisów na Twitterze.

Podręczny miernik

Tworzenie deklaracji misji może być fascynującym projektem wewnątrzredakcyjnym, prowadzącym do głębokich dyskusji o celach organizacji (poza, w większości przypadków, zarabianiem pieniędzy dla właścicieli). Jest to także dobra okazja do zapytania użytkowników medium o ich zdanie.

Jasnym jest, że żadna deklaracja misji nie dotyka wszystkich zagadnień związanych z pracą mediów. Deklaracje mogą ewoluować, uwzględniając zmiany w sektorze mediów, zmieniające się preferencje odbiorców oraz własne zdanie redaktorów na temat ich obowiązków. Szczegółowe zasady etyczne powinny być zawarte w oddzielnym dokumencie.

Tak czy owak, deklaracje misji mogą znacząco przyczynić się to ujednolicenia procesów decyzyjnych w redakcji, informując także czytelników czego mogą oczekiwać oraz tworząc miernik odpowiedzialności danego medium.

Tekst jest ponownie zredagowaną wersją artykułu opublikowanego wcześniej w na stronie Poynter Institute.

Opinie wyrażone w tekście są opiniami autora i niekoniecznie wyrażają opinie i reprezentują poglądy i stanowiska EJO.

Zdjęcie: Nick Youngson CC BY-SA 3.0 The Blue Diamond Gallery