Wyzwania związane ze zdrowiem psychicznym są coraz większym globalnym problemem, a Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że piętnaście procent dorosłych w wieku produkcyjnym cierpi na zaburzenia psychiczne. W przypadku pracowników mediów objawy złego stanu zdrowia psychicznego, takie jak stres i zmęczenie, są zwykle związane z niektórymi rodzajami dziennikarstwa, takimi jak relacje z wojen i pandemii.

Jednak w Hiszpanii związki zawodowe i eksperci zidentyfikowali chroniczną niepewność zatrudnienia jako kolejny istotny czynnik wpływający na wyzwania związane ze zdrowiem psychicznym wśród dziennikarzy. Uważają, że ma to wyraźny wpływ na jakość dziennikarstwa i informacji.

„To nie to samo pracować z minimalnie przyzwoitą pensją, w warunkach bezpieczeństwa i swobody relacjonowania, co pracować z mieczem Demoklesa wiszącym nad głową” – powiedział mi Agustín Yanel, sekretarz generalny Federación de Sindicatos de Periodistas. Dodał: „Zdrowie psychiczne dziennikarzy pogorszyło się w ostatnich latach, a niepewność zatrudnienia jest jedną z przyczyn”.

Stres, niepokój i zmęczenie

Według najnowszego raportu na temat profesjonalnego dziennikarstwa, opublikowanego przez Madryckie Stowarzyszenie Prasowe (APM), 70% z 1328 profesjonalistów, którzy odpowiedzieli na ankietę, przyznaje, że w ich sektorze istnieje problem ze zdrowiem psychicznym. Zidentyfikowali oni objawy takie jak stres, niepokój i zmęczenie, obwiniając za to niskie płace, utrzymujące się bezrobocie oraz brak niezależności politycznej i ekonomicznej mediów.

W mniejszym stopniu w raporcie APM zidentyfikowano również ingerencję zewnętrzną, brak etyki zawodowej i długie godziny pracy jako kwestie, którymi należy się zająć w branży. Szacuje się, że od 47% do 61% dziennikarzy kontraktowych i freelancerów pracuje ponad 40 godzin tygodniowo.

„Środowisko ekonomiczne, w którym wykonywana jest praca dziennikarzy i firm informacyjnych, jest bardzo trudne, a królową jest niestety niepewność. Logicznym jest to, że odbija się to na zdrowiu emocjonalnym i psychicznym ludzi” – powiedział mi w wywiadzie Alfonso Bauluz, prezes Reporterów bez Granic (RSF) w Hiszpanii.

Spadająca jakość dziennikarstwa

Bauluz podkreślił słabe stosunki pracy i odpowiedzialność korporacyjną jako dowody na ciągłą zmienność w sektorze. Powiedział, że branża jest nękana brakiem przejrzystości w wyborze kadry kierowniczej, finansowaniu, dystrybucji reklam instytucjonalnych oraz w jej ideologicznych, politycznych i ekonomicznych interesach. Dodał, że tworzy to klimat, który nie sprzyja praktyce dziennikarskiej i jakości mediów.

Yanel zgodził się z poglądem, że samopoczucie psychiczne ma również wpływ na jakość dziennikarstwa. Powiedział: „Dziennikarz, który nie może pracować w warunkach pełnej wolności, bez presji i z minimalnie godną sytuacją pracy, zauważy, że produkt, który oferuje, ucierpi, pomimo najlepszych intencji”.

Zagrożenia dla wolności prasy

Jak zauważyli Reporterzy bez Granic w swoim najnowszym raporcie, Hiszpania spadła na 32. miejsce w światowym rankingu wolności prasy, trzy pozycje niżej niż w poprzednim roku, z powodu rosnącej polaryzacji i niepewności zatrudnienia. Inne powiązane kwestie obejmują kontrowersyjną ustawę o ochronie bezpieczeństwa obywateli, która została nazwana „ustawą kneblującą” i skrytykowana za podważanie prawa dziennikarzy do informowania.

Według Francesca Ràfolsa, przewodniczącego Katalońskiego Związku Dziennikarzy, „Hiszpania jest jednym z niewielu krajów, w których prawo społeczeństwa do informacji nie zostało uregulowane. Żadne prawo nie mówi, co się dzieje, gdy ktoś kłamie i manipuluje informacjami, co pociąga za sobą konsekwencje, takie jak brak reputacji dziennikarstwa”.

Chociaż APM po raz pierwszy uwzględniło zdrowie psychiczne w swojej ankiecie, jasne jest, że nie jest to błaha kwestia. Ekspert ds. zdrowia psychicznego Cecilia Martínez podkreśliła, że zaburzenia psychiczne mają wyraźny wpływ na wszystkie aspekty życia danej osoby, „nawet do tego stopnia, że uniemożliwiają jej prowadzenie normalnego życia codziennego”. Związki zawodowe ostrzegają przed ponurymi perspektywami dla dziennikarstwa w Hiszpanii, ale podkreślają, że poprawa warunków ekonomicznych może podnieść sektor z kryzysu, a tym samym złagodzić presję wywieraną przez obecną niepewność zatrudnienia i jej wpływ na zdrowie psychiczne dziennikarzy.

„Perspektywa studenta” to seria EJO prezentująca prace studentów dziennikarstwa. Ma on na celu zapewnienie studentom możliwości wniesienia wkładu w dyskusje na temat trendów i innych kluczowych kwestii dotyczących branży medialnej

Zdjęcie: Shutterstock.