Stefan Antonov, były stypendysta Wincott Foundation w Reuters Institute for the Study of Journalism, jest autorem obszernej publikacji dotyczącej politycznych, ekonomicznych i medialnych uwarunkowań realiów współczesnej Bułgarii. Zaprezentowane niedawno opracowanie The Age of the Oligarchs: How a group of political and economic magnates have taken control of Bulgaria to pierwsza próba systematycznego opisania bułgarskiego systemu oligarchicznego i jego roli w procesie rządzenia politycznego i ekonomicznego w tym kraju. Do lektury zaprasza sam autor.

Wielu badaczy próbuje odpowiedzieć na zasadnicze pytanie, dotyczące tego, dlaczego w Europie Środkowo-Wschodniej wciąż jeszcze wiele krajów, jak na przykład Bułgaria, jest mocno zacofanych. Wielu z nich szuka źródeł tego zjawiska w słabych instytucjach, korupcji i braku prawowitej reprezentacji interesu publicznego. Niektórzy nazywają sytuację w Bułgarii „zawłaszczeniem państwa”, czyli formą korupcji, w której prywatne interesy w znaczącym stopniu wpływają na państwowe procesy decyzyjne, budując przewagę tych pierwszych. Takie „zawłaszczenie państwa” może dojść do skutku na wiele różnych sposobów.

Moje opracowanie koncentruje się na opisie tego, co wydarzyło się w Bułgarii. Zwracam uwagę na pewne konkretne słabości naszych instytucji oraz mechanizmy używane przez bogatych ludzi, wpływających na kształt życia politycznego i ekonomicznego. Nazywam tych ludzi oligarchami i wyjaśniam, w jaki sposób ich wpływy przyczyniają się do nieproporcjonalnej ochrony ich własnych interesów, kosztem szerszego interesu publicznego.

Wszystko to jest przeszkodą dla wzrostu dochodu narodowego, przedsiębiorczości i demokratycznego rozwoju Bułgarii. Idę tutaj nawet dalej, sugerując, że Bułgaria jest dziś bardziej podobna do Rosji. Co ciekawe, wszystko to stało się już po wejściu kraju do Unii Europejskiej.

Bowiem tylko w tego typu kraju rząd w sposób otwarty może ingerować w mechanizmy wolnego rynku i używać swojej władzy do niszczenia firm z całego sektora, w celu zwiększenia rentowności jednego konkretnego przedsiębiorstwa. Nie jest to kwestia przynależności do partii lewicowych czy prawicowych. Widzimy bowiem, że klasa polityczna w sposób ciągły i konsekwentny szuka sposobów na spieniężenie swojej władzy, zwiększając swoje aspiracje związane z ingerowaniem w funkcjonowanie sektora prywatnego.

Zaczynając od analizy konkretnych przypadków, dostarczam w tym zakresie systematycznego oglądu sytuacji. Opisuję co poszło nie tak i w jaki sposób można to naprawić. Przedstawiam też propozycje pewnych działań, które mogą wzmocnić bułgarskie instytucje oraz zwiększyć wolność prasy tak, by media mogły lepiej informować i edukować swoich odbiorców.

Zdjęcie: MatHelium / Flickr CC

Wcześniejszy artykuł Stefana Antonova dotyczący tych zjawisk można przeczytać tutaj