Zdjęcia zamordowanego przywódcy Libii, Muammara Kaddafiego, wywołały ogólnoeuropejską debatę o etyce mediów.

Nowe szwajcarskie badanie opisuje, w jaki sposób szwajcarskie media wykorzystywały zdjęcia i nagrania wideo w materiałach dotyczących śmierci Kaddafiego i do jakiego stopnia przekroczone zostały granice etyki mediów.

Zdjęcie wyświetlacza telefonu komórkowego z obrazem ciała libijskiego przywódcy, zrobione przez fotografa AFP, obiegło świat w kilka sekund. Podczas gdy część mediów odmówiła publikacji zdjęcia ze względów etycznych, reszta usprawiedliwiała ją mówiąc o „wydarzeniu historycznym”, które należy udokumentować.

Naukowcy z wydziału badań nad publicznością i społeczeństwem (Forschungsbereich Öffentlichkeit und Gesellschaft – fög) na Uniwersytecie w Zurychu przeanalizowali około 40 mediów drukowanych, telewizyjnych i internetowych w niemiecko-, francusko- i włoskojęzycznej części Szwajcarii. Skupili się przede wszystkim na tym, które techniki prezentacji zostały zastosowane w materiałach o śmierci Kaddafiego i w jakim stopniu naruszały one standardy etyczne.

W badaniu przeanalizowano 365 materiałów dziennikarskich, które zostały sklasyfikowane przy użyciu systemu ujemnych punktów. Artykuł był oceniany jako „nie będący problematycznym” i nie uzyskiwał punktów ujemnych, jeśli nie zawierał pośmiertnych obrazów Kaddafiego, lub jeśli zostały one użyte tylko raz, pierwszego dnia po wydarzeniu, w celu jego historycznego udokumentowania (jednak nie na okładce lub pierwszej stronie danego medium). Sprawozdanie uznawano za „problematyczne”, jeśli dane medium kontynuowało publikację zdjęć ciała Kaddafiego w kolejnych dniach (jeden punkt ujemny), a także jeśli zdjęcie używane było w zajawkach (dwa punkty ujemne).

Badanie pokazało, że media internetowe przywiązywały najmniejszą wagę do standardów etycznych. Poszczególne tytuły otrzymały średnio 6,7 punktów ujemnych. Na kolejnym miejscu znalazła się telewizja (3,1 pkt.) i prasa (średnio 1,5 pkt.).

Standardy etyczne najbardziej naruszył portal Blick.ch (należący do tabloidu Blick), któremu przyznano 19 punktów ujemnych. Badacze mediów sklasyfikowali praktyki wielokrotnego publikowania zdjęć, eksponowania ich oraz częstego użycia amatorskich nagrań pokazujących ciało Kaddafiego jako „wysoce nieetyczne”.

Według badaczy, standardy etyczne naruszyły także bardziej prominentne media. Trzy portale informacyjne: tagesanzeiger.ch, bazonline.ch ora bernerzeitung.ch otrzymały po 12 negatywnych punktów.

Dla kontrastu, część gazet i serwisów internetowych, takich jak Südostschweiz, suedostschweiz.ch,  Neue Luzerner Zeitung, Le Temps, 20 minutes, Basler Zeitung, Neue Zürcher Zeitung oraz program informacyjny nadawany przez Tele Ticino przedstawiała zdarzenia związane ze śmiercią Kaddafiego w sposób uznany za etycznie poprawny.  Zrezygnowały one z publikacji zdjęcia martwego libijskiego przywódcy i opublikowały jego historyczne ujęcia albo inne obrazy związane z tematem, jak na przykład zdjęcia rebeliantów wiwatujących na czołgu.

Więcej informacji na temat badania “Ghaddhafi-Bilder in Schweizer Medien – Wie viel ist zu viel“ („Zdjęcia Kaddafiego w szwajcarskich mediach – gdzie są granice?”) można znaleźć na stronie fög.