Sekcje zagraniczne najważniejszych albańskich dzienników utrzymują wyraźnie proeuropejską i proamerykańską linię redakcyjną – wynika z najnowszego badania Albańskiego Instytutu Mediów. Pomimo że większość ogólnonarodowych wydań dzienników zdominowana jest przez tematy krajowe, ważne tematy zagraniczne – takie jak np. amerykańskie wybory prezydenckie, ataki terrorystyczne w Europie czy śledztwo dziennikarskie Panama Papers, są także szeroko opisywane.

W swoim badaniu Albański Instytut Mediów analizuje sposób, w jaki albańskie dzienniki szeregują informacje oraz jak organizacje medialne z tak małego kraju jak Albania radzą sobie z informowaniem o zagranicy.

Przez trzy miesiące – od marca do końca maja 2016 – AIM analizował zawartość sekcji zagranicznych czterech ogólnoalbańskich dzienników – Panorama, Gazeta Shqiptare, Mapo oraz Shqiptarja.com. Okazało się, że zarówno ich bieżąca agenda, jak i linia redakcyjna, odzwierciedlają polityczny interes oraz strategię geopolityczną państwa.

Zgodnie z ‘interesem państwowym’

Jak na zaledwie trzymilionowy kraj krajobraz medialny Albanii jest zaskakująco zróżnicowany. Na rynku działa ponad 100 gazet, 60 prywatnych stacji telewizyjnych, coraz większa liczba portali internetowych oraz jeden nadawca publiczny – RTSH.

Podobnie jak inne kraje w Europie Środkowo-Wschodniej, Albania stosunkowo niedawno uwolniła się z ponad półwiecznego jarzma komunistycznej izolacji oraz przyjęła system liberalnej demokracji. Stopniowo staje się częścią świata Zachodu, m.in. poprzez nawiązywanie współpracy z instytucjami euroatlantyckimi. Największym wyzwaniem dla Albanii – po wejściu do NATO – jest wypełnienie kryteriów wejścia do Unii Europejskiej. Jak wynika z przeprowadzonej w 2015 roku ankiety, 91% Albańczyków jest za wejściem do wspólnoty.

Z badania mediów wynika, że agenda sekcji zagranicznych największych albańskich dzienników odzwierciedla proces integracji państwa ze strukturami euroatlantyckimi. Z analizy sposobu nadawania rangi informacjom wynika, że istotny wpływ na agendę mediów ma ogólne poczucie przynależności do europejskiego kręgu kulturowego, które podziela większość Albańczyków.

Komentatorzy zauważają także widocznie proamerykańską orientacją krajowych mediów, a z badania zawartości gazet wynika, że doniesienia ze Stanów Zjednoczonych bardzo często zupełnie dominują agendę. Tak stało się np. w przypadku ostatnich wyborów prezydenckich.

Bliskość kulturowa

Duża liczba tekstów o rywalizacji wyborczej Donalda Trumpa i Hillary Clinton w badanym okresie sprawiła, że temat ten uplasował się na pierwszej pozycji najszerzej opisywanych wydarzeń zagranicznych analizowanych dzienników (patrz tabela poniżej). Wygląda na to, że w Albanii media donoszą częściej o ‘zaprzyjaźnionym gigancie’ (z ang. ‘the giant friend’), niż o ‘gigancie z sąsiedztwa’ (z ang. ‘the next door giant’). Tego rozróżnienia po raz pierwszy dokonał szwajcarski badacz mediów Urlich Saxer.

Tabela: Najczęściej opisywane tematy zagraniczne w albańskich mediach w okresie marzec – maj 2016

Źródło: Albański Instytut Mediów

Drugie w kolejności najczęściej opisywanych wydarzeń były zamachy terrorystyczne w Brukseli, do których doszło w marcu 2016 roku. Jak wynika z analizy, na ten temat z wielką dokładnością, powagą i poczuciem odpowiedzialności pisały wszystkie badane dzienniki. Co ciekawe, w okresie badania doszło także do poważnych zamachów terrorystycznych na Bliskim Wschodzie, ale im albańskie media nie poświęciły aż tyle uwagi.

Niektórzy komentatorzy zwracali nawet uwagę na podwójne standardy tych tytułów, piętnując poświęcenie znacznie większej uwagi zamachom w Europie. Jednak rozmaite badania dowodzą, że media mają tendencję do poświęcania większej uwagi wydarzeniom z miejsc, z którymi bardziej identyfikują się ich odbiorcy – i nie chodzi tu o bliskość geograficzną, lecz kulturową.

Giganci z sąsiedztwa?

Czwartym najczęściej poruszanym tematem była walka z tzw. Państwem Islamskim. Albania przyłączyła się do międzynarodowej koalicji mającej na celu zwalczenie rozprzestrzeniania samozwańczego kalifatu na terenie Iraku oraz Syrii, uważając to za jedną z najważniejszych wojen o przyszłość. Badane tytuły opublikowały także znaczną liczbę artykułów dotyczących najbliższych sąsiadów Albanii – Kosowa, Turcji, Grecji, Macedonii oraz Serbii.

Stosunkowo duża liczba artykułów dotyczyła Turcji, która jest dla Albanii niezwykle znaczącym partnerem. Ich wymowa wskazuje na specyficzną relację wiążącą oba kraje – Turcja jest dla Albanii nie tylko ‘gigantem z sąsiedztwa’, ale i ‘wielkim bratem’ – nie w kategoriach sprawowanej kontroli, lecz relacji.

Dwa pozostałe tematy, które uplasowały się w czołówce najszerzej opisywanych wydarzeń zza granicy, to kryzys migracyjny oraz śledztwo dziennikarskie Panama Papers. Wątki migracyjne budzą zainteresowanie w Albanii głównie ze względu na rosnącą tendencję wśród Albańczyków do emigrowania, ze względu na nasilające się problemy ekonomiczne w kraju. Śledztwo dziennikarskie Panama Papers interesuje ze względu na dość rozpowszechnione w kraju problemy związane z korupcją oraz praniem brudnych pieniędzy.

Zdjęcie: Albanian Media Institute